De slag bij Arques

Enige tijd na de overwinning in Kortrijk kwam Jan van Namen, oudere broer van Gwijde van Namen aan in Vlaanderen. Als oudst aanwezige zoon van de graaf van Vlaanderen werd hij tot ruwaard benoemd. Koning Filips bleef in Frankrijk ook niet stil zitten, en na van de eerst schok bekomen te zijn verzamelde hij een nieuw leger. Daarmee trok hij op richting Vlaanderen, maar aan de grens durfde hij niet aan te vallen. Onder Douai stopte zijn opmars en uiteindelijk trok dit leger zich volledig terug.

Vlaanderen aan zet

Pas met de nieuwe lente in maart 1303 kwam er weer schot in de zaak. Het initiatief kwam vanuit Vlaanderen. Een Vlaams leger trok op naar Lessines in Henegouwen en belegerde de stad. In april werd de stad veroverd en volledig in de as gelegd. Henegouwen trok zich daarop terug uit de oorlog.

Vlaamse soldaten bewapend met goedendags

Willem van Gulik, onstuimig en zegezeker na Kortrijk, trok begin april met een klein leger vanuit Kassel naar Saint-Omer. Deze stad vormde een belangrijke uitvalsbasis voor Franse raids in Vlaanderen. Op 4 april neemt hij Arques in.

Arques, een pyrrusoverwinning

De Franse bevelvoerder van Saint-Omer, Jacques de Bayon, besloot het Vlaamse leger tegemoet te komen. Willem van Gulik had de fout gemaakt zijn leger in verspreide marsorde op te laten trekken, en dat voordeel wilde de Franse bevelvoerder niet missen.

Een deel van het Franse voetvolk hield de sterke Vlaamse voorhoede bezig, terwijl Jacques de Bayon met zijn ruiters de veel minder sterk bewapende bagagetrein aanviel en daar vrijwel onmiddellijk succes boekte. Willem van Gulik bevond zich in de eveneens zeer sterke achterhoede en haaste zich naar de actie. Zo gauw de Franse ruiters aanstalten maakten hen aan te vallen stelden ze zich op in een kroonformatie, waarbij de pieken en goedendags naar buiten wezen, om deze aanvallen af te weren.

De Fransen wisten de voorraden van het Vlaamse leger afhandig te maken. Na een reeks schijnaanvallen uitgevoerd te hebben op de Vlaamse kroonformaties trokken de Fransen zich echter terug in Saint-Omer. Daarmee bleven de Vlamingen wel meester van het terrein, wat hen tot overwinnaar maakte, maar de materiële verliezen waren wel veel hoger dan bij de Fransen. Door het verlies van de voorraden was Gulik echter verplicht af te zien van een belegering van Saint-Omer en blies tenslotte de aftocht richting Vlaanderen.

Meer info over de slag bij Arques kan u o.a. terug vinden in :
J.F. VERBRUGGEN, Vlaanderen na de Guldensporenslag, Brugge, 1991.
K. DEVRIES, Infantry Warfare in the Early Fourteenth Century, Woodbridge, 1996.